Okulda Yemek Her Öğrencinin Hakkı Mı? Bütçe Yeterli Mi?
Sulukule Gönüllüleri Derneği'nin yürüttüğü "Okulda Beslenmenin Hakkını Verelim" kampanyası, okulda ücretsiz ve sağlıklı beslenmenin önemine dikkat çekerek sona erdi. Kampanya, beslenmenin bir lütuf değil, her çocuğun hakkı olduğunu vurgularken, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bütçesinin bu konuda yeterli olup olmadığı tartışmasını da alevlendirdi. Dernek Gönüllü Koordinatörü Işıl Seray Gençer, sorunun bütçeden ziyade devletin bakış açısında olduğunu savunuyor.
Okul Yemeği: İhtiyaç mı Hak mı?
Türkiye'de okulda beslenme ihtiyacı olan öğrenci sayısına dair net verilerin olmaması, yoksulluğun görünmez kılınmasına neden oluyor. OECD verilerine göre, Türkiye'de 15 yaşındaki öğrencilerin %20'si, yani her beş çocuktan biri, yeterli parası olmadığı için haftada en az bir kez yemek yiyemiyor. Işıl Seray Gençer, bu durumun beslenmenin sadece bir ihtiyaç değil, aynı zamanda bir hak olduğunu gösterdiğini belirtiyor. MEB verilerine göre, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında örgün eğitimde 17 milyon 956 bin 523 öğrenci öğrenim görüyor. Bu öğrencilerin her birinin beslenme ihtiyacı ve hakkı var.
Ücretsiz Okul Yemeğinin Önemi
Işıl Seray Gençer, okulda ücretsiz ve sağlıklı beslenmenin çocukların hayatında birçok şeyi değiştireceğini vurguluyor. İşte o değişimlerden bazıları:
- Çocuğun okulla olan bağını güçlendirir ve okula devamını sağlar.
- Okul iklimini iyileştirir; çocuklar kendilerini daha güvende hisseder, aidiyet duyguları artar.
- Çocukluk, merkezi sinir sistemi, bağışıklık sistemi ve beyin gelişiminin büyük ölçüde tamamlandığı bir dönemdir. Bu gelişimin sağlanması için sağlıklı besin öğelerine ihtiyaç vardır; okulda beslenme programları da çocukların bu besinlere düzenli erişebilmesi anlamına gelir.
- Birlikte yemek yemek, paylaşmak ve eşit şartlarda bir araya gelmek, çocukların sosyal becerilerini ve okula uyumunu güçlendirir.
- Ailenin üzerindeki ekonomik yükü azaltır.
Sağlıklı gıdaya erişemeyen çocuklar derse odaklanamıyor, yorgunluk ve halsizlik gibi sorunlar yaşıyor. Bu durum, çocukların okul başarısını olumsuz etkileyebiliyor ve okul terkine kadar varan sonuçlar doğurabiliyor. Yoksulluk, duygusal ve sosyal dışlanmayı da beraberinde getiriyor.
Bütçe mi, Bakış Açısı mı?
Ücretsiz ve sağlıklı okul yemeği konusunda MEB bütçesinin yetersiz olduğu iddialarına yanıt veren Işıl Seray Gençer, asıl meselenin beslenmenin bir hak olarak görülüp görülmemesi olduğunu söylüyor. Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) verilerine göre, çocuk yoksulluğu oranında Türkiye %33,8 ile Kolombiya'nın hemen ardından ikinci sırada yer alıyor. Yapılan hesaplamalara göre, tüm kademelerdeki öğrencilere ücretsiz bir öğün sağlanmasının toplam maliyeti, MEB bütçesinin yalnızca yüzde 13'üne denk geliyor.
2024-2025 eğitim öğretim döneminde 185 günlük bir eğitim süresi göz önüne alındığında, bir çocuğunun okulda ücretsiz 1 öğün yemeğinin ortalama maliyeti; okul öncesi için günde 36,05 ₺, ilk ve ortaokul için günde 48,91 ₺, lise içinse günde 61,77 ₺ olarak hesaplanıyor.
Okulda beslenme sorununun negatif sonuçları çok boyutlu olduğu gibi, pozitif sonuçları da çok boyutludur. Okulda beslenme, çocukların bugünü kadar geleceğine de bir yatırımdır. Uzun vadede sağlık ve eğitim harcamalarını azaltacağı düşünüldüğünde, bütçenin yalnızca yüzde 13'üne denk gelen bu giderin aslında yüksek olmadığı görülür.
