Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Şubat 2025 dönemine ilişkin dış ticaret endekslerini yayımladı. Verilere göre, dış ticaret haddi bir önceki yılın aynı ayına kıyasla 0,3 puan azalarak 86,9 olarak gerçekleşti. Bu düşüş, ekonomistler ve yatırımcılar tarafından yakından takip ediliyor. Peki, bu düşüşün nedenleri neler ve gelecekte neler beklenebilir?
İhracat ve İthalat Endekslerindeki Değişimler
TÜİK'in açıkladığı verilere göre, ihracat ve ithalat birim değer endekslerinde önemli değişimler yaşandı:
- İhracat Birim Değer Endeksi: Bir önceki yılın aynı ayına göre %2,6 arttı. Bu artışta en büyük etkenler gıda, içecek ve tütün ürünlerindeki %6,7'lik artış ile ham maddelerdeki (yakıt hariç) %3,5'lik yükseliş oldu. Ancak, yakıtlarda %8,8'lik bir azalma görüldü.
- İhracat Miktar Endeksi: Bir önceki yılın aynı ayına göre %4,1 azaldı. Gıda, içecek ve tütün ürünlerindeki %9,6'lık düşüş ile ham maddelerdeki (yakıt hariç) %8'lik azalma bu düşüşte etkili oldu. Yakıtlarda %7,2'lik bir artış yaşanmasına rağmen, imalat sanayindeki (gıda, içecek, tütün hariç) %4,3'lük azalma genel düşüşü engellemedi.
- İthalat Birim Değer Endeksi: Bir önceki yılın aynı ayına göre %3 arttı. Gıda, içecek ve tütün ürünlerindeki %6,5'lik artış ile yakıtlardaki %4,3'lük yükseliş bu artışta belirleyici oldu. Ham maddelerde (yakıt hariç) %5'lik ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %0,1'lik azalmalar yaşandı.
- İthalat Miktar Endeksi: Bir önceki yılın aynı ayına göre %0,5 azaldı. Gıda, içecek ve tütün ürünlerindeki %8,7'lik artış, ham maddelerdeki (yakıt hariç) %2,3'lük artış ve yakıtlardaki %1,4'lük artışa rağmen, imalat sanayindeki (gıda, içecek, tütün hariç) %4,4'lük azalma genel düşüşe neden oldu.
Dış Ticaret Haddi Nedir ve Neden Önemlidir?
Dış ticaret haddi, bir ülkenin ihracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanır. Bu oran, bir ülkenin ihracatının ithalatı karşılama gücünü gösterir. Dış ticaret haddinin düşmesi, ülkenin ihracatının ithalatını karşılama gücünün azaldığı anlamına gelir. Bu durum, ülkenin ekonomik dengeleri üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.
Dış ticaret haddinin düşmesinin çeşitli nedenleri olabilir. Örneğin, ihracat fiyatlarının düşmesi veya ithalat fiyatlarının yükselmesi bu duruma yol açabilir. Ayrıca, küresel ekonomik koşullar, döviz kurlarındaki değişimler ve ticaret politikaları da dış ticaret haddini etkileyebilir.
Dış ticaret haddindeki bu düşüş, Türkiye ekonomisi için bir uyarı sinyali olarak değerlendirilebilir. İhracatın ithalatı karşılama gücünün azalması, cari açık sorununu derinleştirebilir ve ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, hükümetin ve ilgili kurumların bu durumu yakından takip etmesi ve gerekli önlemleri alması büyük önem taşıyor. İhracatı artırmaya yönelik teşvikler, ithalatı azaltmaya yönelik politikalar ve döviz kuru istikrarını sağlamaya yönelik adımlar, dış ticaret haddindeki düşüşün etkilerini hafifletebilir.
